گاماج جبهه آزادی ملی آذربایجان جنوبی
امروز (۲۸ مه) از تشکیل اولین جمهوری دموکراتیک و حکومت لائیک در شرق و در میان کشورهای مسلمان، ۱۰۱ سال می‌گذرد.
استقلال جمهوری آذربایجان، در ۲۸ ماه مه سال ۱۹۱۸ در تفلیس و از سوی شورای ملی آذربایجان به رهبری محمد امین رسول‌زاده اعلام شد.
ملت آذربایجان در سراسر جهان این روز را بعنوان «روز جمهوریت» و «روز استقلال ملی» جشن می‌گیرند.
در این روز، در شهر تفلیس اجلاسی تاریخی به ریاست حسن بی آقایو برگزار و در آن «بیانیه استقلال جمهوری آذربایجان » صادر می‌شود. ضمن صدور بیانیه برای اولین بار تاسیس جمهوری آذربایحان با اصول اداره پارلمانتاری و براساس اصول دموکراتیک در بین کشورهای شرق و مسلمان به جهانیان اعلام می‌گردد.
بدلیل اشغال باکو از سوی قوای روس و ارامنه، فتحعلی خان خوییسکی بعنوان نخست وزیر جمهوری آذربایجان، برای مدتی شهر گنجه را به پایتختی آذربایجان برمی‌گزیند. تا اینکه در ۱۵ سپتامبر سال 1918 پس از آزاد سازی باکو و رفع تهدیدات ارامنه، همچنین پس از تقدیم هزار و سی شهید شهر باکو از اشغال آزاد می‌شود.
تا روز ۲۸ مه سال ۱۹۱۸ آذربایجان شمالی ، گرجستان و ارمنستان در ترکیب مجمع قفقاز جنوبی متشکل بودند. اما بخاطر اختلاف نظرها در داخل این مجمع این سازمان فروپاشید. در روز ۲۶ مه همین سال گرجستان با خروج از این مجمع استقلال خود را اعلام کرد. دو روز بعد آذربایجان شمالی و ارمنستان نیز استقلال خود را اعلام کردند.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان در طول عمر ۲۳ ماه خود در زمینه سازماندهی نظام دولتی قدمهای مهمی برداشته است. در روز ۲۶ ژوئن سال ۱۹۱۸ طرح تاسیس ارتش ملی را به تصویب رساند. در روز ۲۷ ژوئن همین سال «زبان تُرکی آذربایجانی» بعنوان زبان رسمی کشوراعلام شد. در روز۲۷ نوامبر همین سال پرچم سه رنگ آذربایجان تائید شد. همزمان با آن درخصوص شهروندان آذربایجانی «قانون» به تصویب رسید. برای اولین بار در کشورهای شرقی به زنان حق انتخاب شدن و انتخاب کردن داده شد.
تا اواخر سال ۱۹۱۹ دولت جمهوری آذربایجان با بیش از ۲۰ کشور جهان روابط دیپلماتیک برقرار کرده بود.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان سرانجام بدلیل تجاوز نظامی شوروی در روز ۲۸ آوریل سال ۱۹۲۰ استقلال خود را از دست داد و در این کشور جمهوری سوسیالیستی آذربایجان برقرار شد.
بعد از فروپاشی شوروی سابق و در روز ۱۸ اکتبر سال ۱۹۹۱ آذربایجان مجددا استقلال خود را برپا ساخته و خود را «میراث دار جمهوری دموکراتیک آذربایجان» اعلام کرد.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان به عنوان نخستین جمهوری واقع در شرق در مدت بسیار کوتاهی توانست با خود آموزش و پروش، آزادی هنر، آزادی دین و زبان، برابری زن و مرد و اصلاحات اقتصادی را به همراه آورد و پول ملی خود را چاپ و نشر کند.
در «اعلامیه استقلال» جمهوری آذربایجان، حقوق برابر برای همه شهروندان صرف نظر از نژاد، دین، زبان، مذهب و جنسیت در نظر گرفته شده بود.
