مولانا عبدالحمید اسماعیلزهی، امامجمعه شهر زاهدان و از رهبران اهلسنت ایران در گفتگویی اختصاصی با خبرگزاری “آناتولی” وضعیت کشورش در زمینه سیاست خارجی و منطقهای، مذاکرات و روابط بینالملل، مشکلات داخلی، حقوق بشر بهویژه اقلیتها؛ مانند سنیها، میزان تاثیر مردم، احزاب و نهادها از جمله مجلس در اداره امور و غیره را تشریح کرد.
مدیر “دارالعلوم” زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان درباره مذاکره میان ایران و آمریکا که امروزها بسیار داغ و دارای مخالفان و موافقان بسیاری است، اظهار داشت:
“من به مذاکرات اعتقاد دارم و در شرایط حاضر خوب است. نکته مهم اینکه؛ خودمان باید سیاستهایمان را تعدیل کنیم. وقتی این سیاستها را تعدیل کنیم، حتی اگر با آمریکا مذاکره نکنیم، مشکلات ما حل میشود. سیاست خارجی ما اولین حوزهای است که باید آن را تعدیل کرد. اگر در سیاست خارجی تغییر و در سیاست داخلی تعدیل ایجاد شود، آمریکا دستش بسته میشود و نمیتواند به ما فشار بیاورد. پیش از مذاکره با آمریکا، باید این تعدیلها را در ایران ایجاد کنیم”.
وی درخصوص “نوع تغییراتی که ایران باید در سیاست منطقهای خود اعمال کند”، نیز تصریح کرد:
“ایران نباید از گروههای مسلح شیعه حمایت کند. این به نفع جامعه و کشور ماست. سخنان من علاوه بر اهلسنت، برای جامعه شیعه و به نفع آنها نیز است. مسئولین ایران میگویند که ما در سوریه، یمن و جاهای دیگر دخالتی نداریم، اما دنیا این را نمیپذیرد. جمهوری اسلامی از اقلیت شیعه در دیگر کشورها حمایت کند که حقشان ضایع نشود، اما این حمایت سیاسی باشد، نه نظامی.
حمایت نظامی مشکلاتی به بار میآورد و مسئولان ایران باید موضع خود را تغیر دهند. چرا بعد از ۴۰ سال به سمتی برویم که سیاستمان قابل تعدیل نباشد؟ اگر سیاست خود را تعدیل نکنیم، وجود خودمان به خطر میافتد. این، یک نیاز شدید و راهی برای نجات ایران و جمهوری اسلامی است.
مسئولان نظام نباید تنها سخن مذهبیها را بشنوند، بلکه باید دانشگاهیان و نخبگان را نیز دریابند و از آنها مشورت بگیرند. جمهوری اسلامی در یمن، سوریه و همهجا از صلح و تشکیل حکومتهای فراگیر و گفتمان حمایت کند و این را مبنای سیاست خود قرار دهد. سیاست اگر مقداری تعدیل شود کل مشکلات ما حل میشود.
اگر با این سیاست فعلی پیش برویم، به نفع اسرائیل تمام میشود. اسرائیل به تمام کشورها میگوید “شما در خطر هستید. اینها مذهبی فکر میکنند و برای مذهب میجنگند و شما در خطر هستید”. باید دوراندیش باشیم و نگذاریم کشورهای اسلامی به طرف آمریکا بروند و با اسرائیل همراه شوند و از دست ما، این دو کشور را ناجی خود تصور کنند”.
مولوی عبدالحمید در مورد اوضاع و مشکلات و بحرانهای داخلی ایران نیز بیان داشت:
“جهان و ایران در یک بنبست قرار گرفته است. من بهعنوان یک شهروند این مسئله را مطرح میکنم؛ شریعت همه ما را مکلف کرده است که نسبت به کشور، جامعه، مسلمانان و همه بشر دلسوز باشیم. هم حاکمیت و دولت و هم ملت باید دلسوز باشند. دلسوزی یعنی اینکه برخی واقعیتها را بیان کنیم.
ما از لحاظ سیاست خارجی و داخلی با بنبست مواجه هستیم. مردم ما در کشوری زندگی میکنند که در گذشته ملتهای همسایه از آن بهرهمند شده و در اینجا منافع مالی و تجارت داشتهاند. مردم ما الان با بحران مواجه هستند. فقر، بیکاری و تنگدستی بیداد میکند. گرانی بهحدی است که مردم نمیتوانند اساسیترین نیازهای خود را تامین کنند. بسیاری از مردم ایران بیکار شده یا شکستهای اقتصادی خوردهاند. مردم سرمایه آبا و اجدادی خود را باختهاند”.
او درباره نقش جناحهای سیاسی مانند اصولگرایان و اصلاحطلبان در اوضاع کنونی ایران و کمکی که میتوانند برای حل مشکلات بکنند نیز گفت:
“مشکلات ۴۰ سال اخیر ایران را به بنبست کشانده است. اصلاحطلبان و اصولگرایان نتوانستهاند نقش درستی را ایفا کنند. اصولگرایان در دوره گذشته دچار بنبست گیر شدند و حالا اصلاحطلبان چنین میشوند. ملت به این نتیجه رسیده که این دو جناح نمیتوانند مشکلات را حل کنند، چراکه در این مدت نتوانستند راهکاری ارائه دهند.
ملت ایران از تمام جناحهای سیاسی دلخور هستند. این کشور الآن نمیتواند با این جناحها اداره شود و از چالشها عبور کند. الآن فکر جدیدی میخواهد. روش اصلاحطلبان ابتدا درست بود، ولی نتوانستهاند بهروز باشند و مشکلات را حل کنند یا لااقل به ملت بگویند که نمیتوانیم.
مردم به اصلاحطلبان بدبین هستند، چون مشکل ایران را حل نکردند. نخبگان کشور برای حل مشکلات کشور راهکار و فکر جدیدی اتخاذ کنند که ملت را برگردانند. اگر ملت برنگردد، ریزش سیاسی افزایش مییابد و آینده خیلی خطرناک میشود. بنابراین تعدیل سیاست داخلی و خارجی مهمتر از مذاکره با آمریکاست”.
-این شخصیت اهلسنت ایران درباره مواردی که باید در آنها اصلاح و تجدیدنظر صورت گیرد نیز تاکید کرد:
“گزینش بر اساس نگاه مذهبی از مواردی است که صد درصد باید تغییر کند. ۴۰ سال تجربه نشان داده که این نوع گزینش جواب نداده و به کشور آسیب زده است. افراد باید بر اساس توانمندی و شایستگی گزینش شوند و نباید تنها به مسائل مذهبی نگریست. دیانت و تقوا خوب است، ولی مبنای انتخاب باید توانمندی و شایستگی باشد. معنای شایستهسالاری این است.
اینکه ما میگوییم سیاست داخلی را تعدیل کنیم، یعنی در نوع تایید صلاحیت کاندیداهای نمایندگان مجلس و ریاست جمهوری و مدیران صداوسیما و دیگر ادارات تجدیدنظر شود. هرجا قانون مانع است، باید آن را تغییر داد. قانون، نه وحی، بلکه ساخته خبرگان و مجلس است که مصون از خطا نیستند. از آن زمان تاکنون ۴۰ سال میگذرد. شرایط جدید نشان داده که این قوانین جواب نمیدهد و باید تغییر یابند.
من دلسوزانه میگویم نگهداری میرحسین موسوی و مهدی کروبی در حبس مشکلاتی برای ایران دارد. چه بسا عدهای از سخنان من ناراحت شوند. باید از همه مردم نظر بگیریم. نگاه نکنیم چه کسی مخالف یا موافق ماست. ایران یک حوزه علمیه یا مسجد و حسینیه نیست که به راحتی اداره شود. مردم ایران هم که فقط اصولگرایان یا اصلاحطلبان نیستند”.
-اسماعیلزهی درباره رویکرد حکومت ایران در قبال اهلسنت این کشور و توجه به مطالبات آنها نیز گفت:
“نظام باید سیاست خود در قبال اهلسنت داخل و خارج را تغییر دهد. در این ۴۰ سال تبعیض در حد بالایی وجود داشته است. فشار بر روی جامعه اهلسنت هم مذهبی هست و هم در دیگر زمینهها. طی ۴ دهه گذشته بر روی مساجد و مدارس ما فشار وجود داشته و تبعیض بسیار گسترده بوده است.
جمهوری اسلامی ایران در این ۴۰ سال نتوانسته یک وزیر سنی در کابینه بگذارد و در مراکز قدرت اهلسنت را شریک کند. تنها تعدادی نماینده از فیلتر شورای نگهبان گذشتهاند. به نمایندگان توانمند اجازه ورود نداده یا در دوره بعد آنها را رد صلاحیت کردهاند. این سیاست برای اهلسنت در داخل وجود داشته و ادامه دارد.
در مدیریت کلان ایران و دیگر مراکز قدرت مانند شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت و نیروهای مسلح و بخشهای مهم هیچ فردی از اهل سنت وجود ندارد. حکومت جمهوری اسلامی این نگرش و نگاه خود را نسبت به اهل سنت در داخل و خارج از کشور باید تغییر دهد”.
-وی درباره نقش و کارآمدی مجلس ایران نیز اظهار داشت:
“مجلس ایران ثابت کرده است که نمیتواند مشکلات کشور را حل کند. ایران با چالش جدی مواجه است اما نمایندگان هیچ راهکاری برای حل مشکلات ارائه نکردهاند. بخشی از آنان گزینشی هستند. نمایندگان توانمند در مجلس وجود دارند، اما در اقلیت هستند. کشور نیازمند مجلس دارای نمایندگان توانمند و صاحبنظر است.
رویهای که تاکنون حاکم بوده است به هیچ وجه جوابگو نیست و در آینده به زیان نمایندگان مجلس خواهد بود. این روش باید تغییر یابد و عرصه را بیشتر باز کنند تا افراد توانمند وارد مجلس شوند. تنها به اعتقاد افراد و افکار مذهبی او نگاه نکنند، بلکه به تخصص و توانایی نیز بنگرند”.
سخن پایانی اسماعیلزهی در مصاحبهاش با خبرگزاری آناتولی:
“ایران با بحران در داخلی و خارج مواجه است. راهکار لازم است و باید چارهای بیندیشیم. آنچه در شرایط حاضر میتواند ایران را از بنبست نجات دهد، تعدیل در سیاستهای خارجی و داخلی است. اگر ما این دو تعدیل را انجام دهیم، حداقل کشور نجات مییابد. بدون این تعدیلها؛ هرچند آینده به دست پروردگار است، اما مشکلات بسیار زیادی برای ایران به وجود خواهد آمد.
باید در سیاست داخلی هم تعدیل انجام شود. این روندی را که ادامه میدهیم در این ۴۰ سال ثابت کرده که جوابگو نیست. در داخل نارضایتی عمومی به وجود آمده است. هرروز عموم مردم از ما ناراضی میشوند. این در آینده برای وجود ما خطرناک است. ما باید حرف ملت را گوش کنیم و به آنها بیتوجه نباشیم. آزادی مردم باید تامین شود. ملت باید آزادی کلام و بیان داشته باشند”.