گاماج جبهه آزادی ملی آذربایجان جنوبی
رادیو آزادلیق با «علی‌خیرجو» شاعر و نویسنده و «نقی محمودی» حقوقدان آذربایجانی مصاحبه ای را به مناسبت «روز جهانی زبان مادری» ترتیب داده است که در ذیل متن این مصاحبه آورده شده است:
خیرجو: سیستم آموزشی در حال نابودی زبانهای غیرفارسی در ایران است
محمودی: سروده امین ثابت‌اوغلو به همت مرحوم حسن دمیرچی امروز مارش و سرود ملی آذربایجان جنوبی شده است
رادیو آزادلیق:
در بازیهای تیم فوتبال تراکتورسازی آذربایجان تماشاگران در دقیقه ۱۵ بازی به پاخاسته ویکصدا شعار”تورک دیلینده مدرسه، اولمالیدی هر کسه”یعنی “مدرسه به زبان مادری حق همه است” سر می دهند.
۲۱ فوریه مصادف با دوم اسفند،
روز جهانی زبان مادری است.
هنوز هم ملتهایی هستند که از تحصیل به زبان ملی و مادری خود محرومند،
ملت آذربایجان در ایران هم یکی از آن ملتهاست .
هرگاه خواست عمومی آذربایجانی‌ها مبنی بر تحصیل به زبان مادری اوج می‌گیرد؛
تعداد زیادی در این رابطه تحت تعقیب قضایی قرار گرفته، بازداشت و زندانی می‌شوند.
فعال ملی-مدنی و نویسنده آذربایجانی علی خیرجو در اینباره در مصاحبه ای با رادیو آزادی، حرفهایش را با یک آرزو شروع میکند؛
“روزی برسد هیچ کودکی و هیچ انسانی از تحصیل به زبان مادری خود محروم نماند.
این حق اولیه ی هر انسانی است و هیچ کس تحت هیچ شرایطی نمیتواند آن را کتمان کند”
او میگوید:
یونسکو یکی از وظایف اصلی دولتها را فراهم آوردن تمامی شرایط لازم از منابع گرفته تا تربیت معلمین مسلط به زبان مادری جهت آموزش و تحصیل کودکان به زبان مادری میداند که علی رغم پیوستن ایران به کنوانسیونها و میثاقهای بین المللی و حقوق بشری در ایران تا به حال این امر محقق نگردیده است.
نقی محمودی حقوقدان ساکن آلمان نیز از جنبه‌ی حقوقی به بررسی این مسئله پرداخته است.
به گفته محمودی: قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران امکان تحصیل به زبان مادری را فراهم نمی‌آورد.
دقیقه‌ی ۱۵ !
محمودی میگوید:
“ایران کشوری کثیرالمله است.اصل ۱۵ قانون اساسی این کشور پوششی بر تبعیض حاکم بر این جامعه است.
در این اصل بیان میشود که زبان و خط رسمی ملت ایران(در اصل به کاربردن لفظ ملت ایران درست نیست) فارسی است و کلیه اسناد، مکاتبات اداری متون وکتب درسی باید به این زبان باشد ولی استفاده از زبانهای محلی وقومی در مطبوعات ورسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در کنار زبان فارسی آزاد است.”
فعال ملی علی خیرجو هم معتقد است: “طبق ماده ی ۱۵ قانون اساسی، ادبیات زبانهای غیرفارسی چون تورکی باید در مدارس تدریس گردد.
همچنین مطبوعات و رسانه و تلویزیون به این زبان ها فعالیت نمایند.”
او میگوید:
طبق اصل ۱۹ قانون اساسی ایران؛
“مردم ایران از هر قوم وقبیله‌ای که باشند(تورک،فارس،عرب،کرد،بلوچ،تورکمن و…) از حقوق قانونی برابری برخودارند و رنگ ونژاد و زبان و…سبب امتیاز نمیگردد.”
در تبیین و تشریح این دو اصل ابهاماتی موجود است که از یک طرف از برابری تمامی ملیتها در ایران سخن میگوید اما از طرفی دیگر زبانی را بر زبانهای دیگر و ملتی رابر ملتهای دیگر برتری داده و به رسمیت میشناسد.
متاسفانه در ایران امکان تحصیل به زبان مادری وجود ندارد و کودکان آذربایجانی زبانی غیر از زبان مادری خود را در مدارس یاد میگیرند.
سیستم آموزشی در ایران طوری شکل گرفته که با گذر زمان استحاله‌ی زبانی، فرهنگی و هویتی ملل غیر فارس را سبب شده و ادامه‌ی این رویه نابودی زبانهای غیرفارس در ایران را تشدید خواهد کرد.که از این رو شاهد اعتراضات مختلفی در این زمینه هستیم.
فعالین ملی-مدنی آذربایجانی سالهاست جهت به رسمیت شناخته شدن زبان تورکی در ایران و تحصیل به زبان مادری فعالیتهای متنوعی انجام داده و به مبارزه علیه تبعیضهای موجود برخاسته‌اند.
علی خیرجو همچنین ادامه میدهد:
متاسفانه نه تنها مسئولین و مقامات توجهی در زمینه حفظ زبانهای مادری و به رسمیت شناخته شدن زبان تورکی در ایران ندارند بلکه طی سالیان گذشته تاکنون شاهد بازداشت و زندانی شدن تعداد زیادی از فعالین ملی مدنی که در این زمینه فعالیت میکنند هستیم.
وی میگوید:
در حال حاضر آقای عباس لسانی بیش از یک ماه است که در بی خبری در بازداشت بسر میبرد.
همچنین آقایان دکتر لطیف حسنی، سیامک میرزایی، ابراهیم نوری، امیرستاری و تعداد دیگر از فعالین ملی جهت گذراندن دوران محکومیت خود در زندان هستند.
با این حال باید خاطر نشان ساخت که بازداشتهای طولانی مدت و زندان سبب آن نشده که فعالین ملی از خواستهای به حق خود و ملت خویش چشم پوشی نمایند.
در بازیهای تیم فوتبال تراکتورسازی آذربایجان هواداران این تیم در دقیقه ی ۱۵ بازی یکصدا به پا خاسته وشعار
” تورک دیلینده مدرسه، اولمالیدی هرکسه”(یعنی مدرسه به زبان مادری حق همه است)را سر میدهند.
اما در جواب اینکه چرا در دقیقه‌ی ۱۵ بازی این شعار در استادیوم سر داده میشود باید به اصل ۱۵ قانون اساسی رجوع کرد که هواداران، این اصل را در راستای جلوگیری از نابودی زبان مادری وتحصیل به آن در مدارس در کنار زبان فارسی میدانند.
علی خیرجو همچنین به ادامه‌ی مبارزه و فعالیت در جهت رسمی شدن و تحصیل زبان تورکی اشاره میکند:
“مانند سالهای گذشته در روزهای منتهی به روز زبان مادری شاهد اعتراضاتی چون دیوارنویسی، نصب پوستر و پلاکاردهایی به زبان مادری در سطح شهرهای آذربایجان و ایجاد کمپینهایی در فضای مجازی جهت حمایت از تحصیل به زبان مادری وحمایت از زندانیان ملی مدنی هستیم.
علاوه بر این شاهد فعالیتها و اعتراضات دانشجویان آذربایجانی و خواست آنان جهت تدریس ادبیات زبان تورکی در دانشگاهها هستیم که از آن جمله میتوان به جمع آوری نزدیک به هزار امضا از طرف دانشجویان دانشگاه مراغه در روز اول اسفند(۲۰فوریه)اشاره کرد. “
– “جوانان هم سرود ملی آذربایجان را سر میدهند “
نقی محمودی نیز میگوید:
در سالهای اخیر مبارزه‌ی فعالین ملی تشدید یافته:
“در سال ۲۰۰۶ در روزنامه رسمی ایران کاریکاتور اهانت آمیزی علیه تورکها انتشار یافت که بعد از آن یک آگاهی ملی شکل گرفت.
امروز در مدارس کتابهای به زبان مادری توزیع میشود و مردم بیشتر به زبان مادری خود اهمیت میدهند.
و مردم آذربایجان در شهرهای کوچک و بزرگ حتی در روستاهای دور افتاده در مجالس و مراسمات خود “سورد ملی آذربایجان” را سر میدهند.
سرودی که شعرش را مرحوم بختیار وهابزاده نوشته و موسیقی اش را امین ثابیت اوغلو به اجرا در آورده است:
“آذربایجان سن‌سن منیم
اولوییتیم شان شٶهرتیم
آدین منیم اوز آدیمدیر
سنسیز منیم نه قیمتیم”
این سرود را ۴۰ سال پیش مرحوم حسن دمیرچی در میان مردم آذربایجان اشاعه داد.
مرحوم در هر مجلسی به خواندن این سرود میپرداخت وامروز شاهد هستیم که بر زبان جوانان آذربایجان جاری است.
